مالیات به دو دسته اصلی مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود که مالیات‌های غیرمستقیم را می‌توان به عنوان مالیات‌هایی دست‌اندرکاری نامید که به صورت غیرمستقیم توسط شهروندان پرداخت می‌شوند؛ این شامل مالیات بر مصرف، مالیات بر ارزش افزوده و سایر اقسام مالیات غیر مستقیم می‌باشد. به عبارت دیگر، این نوع از مالیات‌ها منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات می‌گردند.
در مقابل مالیات غیر مستقیم، مالیات‌های مستقیم به عنوان نوع دیگری از مالیات‌ها به صورت مستقیم از درآمدهای افراد و شرکت‌ها گرفته می‌شوند؛ این شامل مالیات بر درآمد و مالیات بر املاک و مستغلات می‌باشد.
مجموعه حسابداری مانا حساب با هدف فراهم کردن اطلاعات کافی و نظارت و مشاوره متخصصان، خدماتی با کیفیت و قابل اطمینان در زمینه مالیات‌های مستقیم و غیر مستقیم به مشتریان خود ارائه می‌دهد.
احتمالا در برخی موارد هنگام انجام عملیات‌هایی مانند نقل و انتقال ملک، احتساب درآمد ماهانه یا سهمیه ارث و موارد مشابه با اصطلاح “مالیات” مواجه شده‌اید و به حساب و کتاب مالیاتی دچار شده‌اید. بدون آنکه با انواع مالیات‌ها و تعریف آنها آشنا باشید، ممکن است در موارد مختلفی مالیات پرداخت کرده باشید. در اینجا قصد داریم با تعریف مالیات و نوع خاصی از آن به نام “مالیات غیر مستقیم” آشنا شوید.
مالیات غیر مستقیم چیس
مالیات، به عنوان یک هزینه اجتماعی اجباری، از تمامی افراد حقیقی و حقوقی یک جامعه درخواست می‌شود، تا درصدی از درآمدها و اموال خود را به دولت پرداخت کنند، و در نتیجه، قسمتی از درآمدهای جامعه و سود فعالیت‌های اقتصادی به دولت منتقل می‌گردد.
خلاصه تعریف مالیات، انتقال بخشی از درآمدهای جامعه و سود فعالیت‌های اقتصادی به دولت به منظور تأمین سرمایه لازم برای انجام خدمات عمومی و عمران و آبادانی کشور می‌باشد.
برای ادای وظایف خود، دولت با فراهم کردن ابزار و امکانات لازم، مالیات را از شهروندان دریافت می‌کند. در این مورد، مالیات غیرمستقیم به عنوان یکی از نوع‌های مالیات، توسط دولت به صورت مالیات غیر مستقیم از شهروندان دریافت می‌گردد. به عبارت دیگر، در این روش، هزینه مالیات غیر مستقیم برای شهروندان از طریق افزایش قیمت کالاها و خدماتی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، پرداخت می‌شود.
پرداخت مالیات توسط شهروندان، به تثبیت یا کاهش نرخ تورم در جامعه، تقویت زیرساخت‌های اقتصادی، حفظ نظم و امنیت مردم و جامعه و سایر مزایای مهمی که به دلیل وجود مالیات وجود دارد کمک می‌کند.
اگرچه مالیات، پدیده‌ای نوین نیست و از زمانی که انسان در زمین زندگی اجتماعی خود را آغاز کرده است، همواره برای تداوم حیات اجتماعی خود، هزینه‌هایی را پرداخت کرده است. در حال حاضر، با وجود اینکه ممکن است این هزینه‌ها به شکل مختلفی نسبت به گذشته صورت گرفته باشد، اما مالیات همچنان بعنوان یکی از ابزارهای مهم جهت تأمین هزینه‌های عمومی، تثبیت اقتصاد، حفظ نظم و امنیت جامعه و دستیابی به سایر هدف‌های اجتماعی به کار گرفته می‌شود.
با توجه به اهمیت مالیات در تحقق اهداف اجتماعی، پرداخت مالیات غیرمستقیم به عنوان یکی از نوع‌های مالیات توسط دولت دریافت می‌شود. در این روش، هزینه مالیات غیر مستقیم به صورت غیرمستقیم از طریق افزایش قیمت کالاها و خدماتی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، پرداخت می‌شود.
مالیات غیر مستقیم در طول تاریخ
استفاده از مالیات در ایران از دوران حکومت هخامنشیان آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد. در گذشته، این نوع مالیات با نام “خراج” شناخته می‌شد که برای تأمین هزینه‌های منابع دربار، جنگ، کشورگشایی و توسعه اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گرفت. روش‌های دریافت و اخذ این نوع مالیات در طول دوران‌ها و در جوامع مختلف متفاوت بوده است.
در کشور ما، مالیات به دو دسته مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم می‌شود. مالیات مستقیم به مالیاتی گفته می‌شود که به صورت مستقیم از درآمد و دارایی افراد دریافت می‌شود. بر خلاف این، مالیات غی رمستقیم به مالیاتی گفته می‌شود که پرداخت کننده آن مشخص و معین نیست و به طور غیرمستقیم بر کالاهای مشخص و مصرفی اشخاص وضع می‌شود. به عبارت دیگر، هزینه مالیات غیر مستقیم از طریق افزایش قیمت کالاها و خدماتی که مصرف کنندگان آنها استفاده می‌کنند، پرداخت می‌شود.
در نظام مالیاتی کشور ما، مهمترین مالیات‌های غیر مستقیم عبارتند از:
- حقوق و عوارض گمرکی
- مالیات بر مصرف
- مالیات بر ارزش افزوده
مالیات غیر مستقیم گمرکی
حقوق و عوارض گمرکی، به نام تعرفه‌های گمرکی نیز معروف هستند و نوعی از مالیات حکومتی هستند که به سیاست‌های کلان بازرگانی و شرایط اقتصادی کشورها وابسته هستند. در این نوع مالیات، درصدی از قیمت کالا برای صادرات و واردات آن به عنوان حقوق و عوارض مشمول می‌شود و به آن حقوق و عوارض گمرکی گفته می‌شود. این نوع مالیات، یکی از روش‌های درآمدزایی دولت است و به عنوان یک نوع مالیات غیر مستقیم شناخته می‌شود.
استفاده از این نوع مالیات، عمدتا در جهت حمایت از صنایع داخلی به کار می‌رود و هدف آن، بهبود اقتصادی و توسعه صنایع داخلی است. در واقع، با افزایش حقوق و عوارض گمرکی بر روی کالاهای وارداتی، صنایع داخلی می‌توانند با قیمت مناسب‌تری به بازار عرضه شوند و رقابت با کالاهای خارجی کاهش پیدا کند. بنابراین، حقوق و عوارض گمرکی به عنوان یکی از نوع‌های مالیات غیر مستقیم، نه تنها به درآمدزایی دولت کمک می‌کند، بلکه به توسعه اقتصادی و حمایت از صنایع داخلی کشور نیز کمک می‌کند.
مالیات غیر مستقیم مصرفی
مالیات بر مصرف، به نوعی از مالیات‌هایی گفته می‌شود که مصرف‌کنندگان برخی کالاهای خاص را هنگام خرید پرداخت می‌کنند. در این نوع مالیات، جزء قیمت کالا به عنوان مبلغ مالیات پرداخت می‌شود و همچنین، کسانی که بیشتر از این کالاها استفاده می‌کنند، میزان بیشتری از این مالیات را پرداخت می‌کنند. به‌عنوان یکی از نوع مالیات غیر مستقیم، مالیات بر مصرف شناخته می‌شود.
در واقع، مالیات بر مصرف برخی از کالاهایی همچون بنزین و سیگار را شامل می‌شود. این نوع مالیات با افزایش قیمت کالا، تأثیر زیادی بر رفتار مصرف‌کننده دارد و در صورت افزایش قیمت، مصرف آن کالا کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل، مالیات بر مصرف به عنوان یکی از نوع‌های مالیات غیر مستقیم در جهت کنترل مصرف کالا و تأمین منابع مالی برای دولت به کار می‌رود.
مالیات غیر مستقیم ارزش افزوده
معرفی مالیات غیر مستقیم، به عنوان یکی از شاخص‌های بارز درآمد دولت، ضروری است. در واقع، مالیات بر ارزش افزوده، در هنگام فروش کالا یا خدمات، بر اساس تفاوت بین ارزش کالا و خدمات فروخته شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در دوره مشخص، به عنوان هزینه اضافه به قیمت محصول و خدمات، به مشتریان افزوده می‌شود.
با این حال، مالیات به‌عنوان منبع درآمدی برای دولت، نه تنها محدود به اعمال داخلی است، بلکه صادرات و واردات نیز از این نوع مالیات بهره می‌برند. به طور کلی، هزینه این نوع مالیات، به صورت پنهان از مصرف کننده نهایی، در قیمت نهایی محصول و خدمات سودجویی می‌شود.
برای برنامه‌ریزی مناسب در جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، لازم است برنامه‌ای برای وصول کامل مالیات و جایگزینی منابع درآمدی نفتی، که در بسیاری از موارد ناپایدار هستند، اجرا شود. در این راستا، موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم با داشتن یک تیم متشکل از وکلای پایه دادگستری و مشاوران حقوقی متخصص در زمینه مالیات غیر مستقیم، آماده ارائه خدمات در زمینه دعاوی مالیاتی به مودیان محترم است.
مزایای مالیات غیر مستقیم
به عنوان یک نوع مالیات غیر مستقیم، مالیات برخلاف مالیات مستقیم، دارای مزایای بسیاری است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– راحتی: در این نوع مالیات، هنگامی که یک کالا توسط مصرف‌کننده خریداری می‌شود، مالیات مربوط به آن نیز پرداخت می‌شود. با توجه به این که پرداخت مالیات به صورت اندکی و متناسب با خرید کالا انجام می‌شود، برای مصرف‌کننده که ملزم به پرداخت مالیات است، راحت‌تر است.
– گریز‌ناپذیری: در مالیات غیرمستقیم، قیمت کالا و خدمات در ابتدا با مالیات عجین شده است؛ لذا فرار مالیاتی در آن مشکل است و این باعث می‌شود مالیات به صورت مطمئنی و به حساب دولت واریز شود.
– شمول زیاد: مالیات غیر مستقیم حجم بالایی از درآمد مالیاتی دولت را در بر می‌گیرد و به عنوان یک منبع مهم برای کشور، قابل توجه است.
– عدالت اقتصادی: با توجه به این که مالیات غیرمستقیم براساس میزان محصول و خدمات مصرفی به صورت متناسب و عادلانه پرداخت می‌شود، هرچه مصرف‌کننده بیشتر محصولات و خدمات را مصرف کند، بیشتر مالیات پرداخت می‌کند و این امر با عدالت اقتصادی همراه است.
معایب مالیات غیر مستقیم
یکی از معایب مالیات غیر مستقیم، نامعین بودن میزان آن است. این امر به دلیل وابستگی تصمیم‌گیری در خصوص تعیین میزان مالیات غیرمستقیم به دولت، پیش‌می‌آید.
همچنین، در کشورهای کم‌توسعه، افزایش مالیات غیرمستقیم می‌تواند باعث افزایش تورم شود و یا در این نوع مالیات، برخی بی‌عدالتی وجود دارد؛ زیرا هر فرد با هر درآمدی، موظف به پرداخت مالیات ثابتی بر کالا و خدمات خریداری‌شده است.
با این حال، برای حسابداران و صاحبان مشاغل، آگاهی درباره این نوع مالیات الزامی است و همچنین اطلاعاتی که به مردم عادی می‌رسد، بهتر است با جزئیات آن‌را بررسی کنند. در کل، مالیات غیر مستقیم یکی از شاخص‌های بارز درآمد دولت است و برای توسعه اقتصادی کشور، لازم است تلاش شود تا با رعایت عدالت اقتصادی، هزینه آن به صورت حداکثری کاهش یابد.
