آیا به شما هم پیش آمده که در مفهوم علی الحساب به دچار سوال شدهاید؟ در زمینه حسابداری، با اصطلاحات متفاوتی روبرو میشویم که برخی از آنها دارای جنبههای کلی و برخی دیگر تخصصیتر هستند. عبارت “علی الحساب” یکی از این اصطلاحات است که در حوزههای مختلف تجاری به صورت مداوم به کار میرود و به یک مبلغ پولی اشاره دارد که قبل از زمان معمول پرداخت به انجام کننده کار، بخشند میشود.
در ادامه به شما تشریح میکنیم که عبارت “علی الحساب” به چه معناست و چه کاربردی دارد، همچنین این اصطلاح را با سایر مفاهیم مانند “پیش پرداخت” نیز مقایسه میکنیم. این اطلاعات به شما کمک میکند تا بهتر درک کنید که “علی الحساب” چگونه کار میکند و چگونه از سایر مفاهیم متمایز میشود.
علی الحساب چیست؟
مفهوم “علی الحساب” در حسابداری به مبلغی اشاره دارد که پیش از زمان معمول، توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی از جانب کارفرما یا خدمات گیرنده دریافت میشود. به عبارت دیگر، این مبلغ از پیش پرداخت میتواند توسط فردی که خدمات ارائه میدهد، درخواست شود تا پیش از زمان مقرر به دست خودشان برسد. مفهوم علی الحساب نشاندهنده تعهد کارفرما یا خدمات دهنده به پرداخت این مبلغ در آینده میباشد. این ترتیب پیش پرداخت میتواند در موارد مختلفی مانند پرداخت حقوق کارمندان، قراردادهای خدماتی یا سایر تعهدات مالی مورد استفاده قرار گیرد.
صورتحساب
علاوه بر مفهوم علی الحساب، با مفهومی دیگر به نام “صورتحساب علی الحساب” نیز مواجه هستیم که میتوانیم با آن آشنا شویم. در واقع، صورتحساب علی الحساب یک گزارش یا فرم دریافتی از سیستم حسابداری است که در آن مبلغی که به صورت علی الحساب پرداخت شده است، ثبت میشود.
اما وقتی به مباحث حسابداری نگاه میکنیم، متوجه خواهیم شد که داراییها و بدهیها در دو طرف معادله قرار میگیرند. به این صورت که داراییها در سمت راست و بدهیها در سمت چپ ثبت میشوند. حسابداران گروه داراییها را به عنوان بدهکار و گروه بدهیها را به عنوان بستانکار نامگذاری میکنند. این تفاوت نامگذاری مشخصهای در حسابداری است.
با توجه به توضیحاتی که ارائه دادیم، مفهوم دو نوع علی الحساب دریافتنی و پرداختنی را مورد بررسی قرار میدهیم. به این ترتیب، شما میتوانید با دقت تفاوتها و ویژگیهای هر کدام از این دو نوع را درک کنید.
علی الحساب پرداختنی
در علی الحساب، مفهوم پرداختنیها به حساب بدهی مرتبط میشود. این نوع علی الحساب در واقع به معنای دریافتنیهایی است که به دلیل فعالیتهایی در گذشته بوجود آمدهاند و نیاز است در آینده تسویه شوند.
علی الحساب دریافتنی
واقع علی الحساب دریافتنی است که مرتبط با پرداختیها است و نیاز است در آینده تسویه شوند. این نوع تسویه در واقعیت به معنای بدهکار بودن محسوب میشود.
تفاوت پیش پرداخت با علی الحساب
عبارت علی الحساب به پرداختی اشاره دارد که پیش از موعد، معمولاً به عنوان بخشی از دستمزد اصلی، در ازای انجام کاری پرداخت میشود. همچنین، پیش پرداخت به نوعی پرداخت مشابه اعطا و نقدی است که قبل از انجام کار توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی انجام میشود. این نوع پرداخت میتواند بخشی از کل هزینه یا حتی کل آن را شامل کند.
زمانی که یک شرکت قصد دارد در مقابل دریافت خدمات از یک فرد دیگر، کل هزینه را به صورت کامل و پیش از شروع کار پرداخت کند، این نوع پرداخت به عنوان “پیش پرداخت” شناخته میشود. این به این معناست که شرکت همه مبلغ را به صورت کامل پیش از شروع فرآیند پرداخت کرده است. البته، پیش پرداخت میتواند تنها بخشی از کل مبلغ باشد.
همچنین، مساعده نیز به نوعی علی الحساب محسوب میشود. این نوع پرداخت قبل از انجام برنامه معمول مورد نظر، به افرادی که در یک طرح یا پروژه فعالیت دارند، انجام میشود. به طور مشابه، این نوع پرداخت همانند پیش پرداخت، به معنای پرداخت مبلغی قبل از موعد اصلی است.
استفاده از پیش پرداخت به عنوان ابزاری برای جلوگیری از عدم پرداختی معمول است. از سوی دیگر، مساعده برای تأمین مخارج کارکنان یا طرف معامله به آنها پرداخت میشود.
مالیات علی الحساب واردات
مفهوم علی الحساب در واقع تنها مختص حوزه حسابداری و مالی نیست و در انواع مختلف مشاغل نیز به کار میرود. بنابراین، وقتی از علی الحساب صحبت میکنیم، باید به گستردهترین معانی و کاربردهای این اصطلاح پرداخته و آنها را بررسی کنیم.
واردکنندگان برای انتقال کالاهای خود از گمرک به بازار، باید مالیاتهای مقرر را به دولت پرداخت کنند. همانطور که میدانید، این فرآیند جزء تکالیف وظیفهمندی واردکنندگان است. هر چند واردکنندگان، همچون سایر مشاغل، موظف به پرداخت مالیات خود در زمان مشخصی از سال هستند.
اما برخی وقتها، به منظور پیشگیری از ریسکها و ضررهای احتمالی، واردکنندگان ممکن است مبلغ مالیات را قبل از موعد مقرر پرداخت کنند. این نوع پرداخت مالیات را “علی الحساب واردات” مینامند. این عبارت نشاندهنده پیشپرداخت مبلغ مالیات قبل از موعد اصلی است و در واقعیت، ماهیت بدهکاری را دارد.
واریز مالیات علی الحساب
در اظهارنامه مالیاتی، مالیات علی الحساب واردات با نرخ 4 درصد ارزش گمرکی به عنوان پرداختی پیش از زمان مقرر، ثبت و تخمین زده میشود. وقتی از مالیات واردات علی الحساب صحبت میکنیم، در واقع به میزان سودی اشاره داریم که شرکتها در پایان سال مالی خود را در دفاتر حسابداری به ثبت میرسانند.
تفاوت مالیات مقطوع و مالیات علی الحساب
آشنایی با تفاوت مالیات مقطوع و مالیات علی الحساب برای افرادی که به عنوان فعال اقتصادی شناخته میشوند یا به نوعی با این فرآیند سر و کار دارند، اهمیت ویژهای دارد. در قانون، به صورت صریح آمده است که مالیات مقطوع به معنای این است که به جز آن، هیچ تعهدی برای پرداخت مالیات دیگری ندارید.
مالیات علی الحساب، همراه با مفهوم مالیات مقطوع، برای افرادی که به دنبال درک بهتر از مالیاتها هستند یا در حوزه اقتصادی فعالیت دارند، موضوعی اساسی است. به منظور بهبود درک از این تفاوت، به بررسی یک مثال میپردازیم:
واضحترین نمونه از مالیات مقطوع هنگامی ظاهر میشود که تصمیم به خرید یک ملک میگیرید. مالیاتی که برای انتقال ملک از دست به دست در نظر گرفته میشود، به طور اصولی یکبار پرداخت میشود و شما دیگر نیازی به پرداخت هرگونه مالیات دیگری در آینده (به جز در صورتی که ملک مجدداً به فرد دیگری منتقل شود) ندارید.
در مورد این نوع مالیات، مزیت دیگری نیز وجود دارد که تنها با مراجعه به دفاتر مالیاتی نباید سر و کار داشته باشید، بلکه میتوانید در دفترخانهها نیز این مالیات را واریز کنید.
با این وجود، این پرسش مطرح میشود که آیا مالیات مقطوع به عنوان یک نوع مالیات علی الحساب در نظر گرفته میشود؟
مروری بر تعریف علی الحساب
درصورت بررسی با دقت تفسیرات مربوط به مفهوم مالیات علی الحساب، به راحتی متوجه خواهید شد که پاسخ منفی است. مفهوم مالیات مقطوع، یکبار پرداختی را معرفی میکند. در همین حال، مفهوم مالیات علی الحساب به عنوان تنها یک جزء از مالیات کلی تلقی میشود که قبل از موعد مقرر پرداخت میشود.
به زبان سادهتر، مالیات علی الحساب را میتوان به عنوان نوعی مالیات پیشپرداخت نیز در نظر گرفت. اما یک نکته حائز اهمیت در مورد مالیات علی الحساب وجود دارد: این مالیات ممکن است باعث شود مبلغ دیگری به عنوان مالیات به اداره دارایی و تنها پرداخت نشود. به عبارت دیگر، فردی که مالیات علی الحساب را پرداخت کرده است، ممکن است در زمان پرداخت مالیات اصلی مشمول شود و دیگر بدهی مالیاتی نداشته باشد.
دیگر مفاهیم
در مراحل قبلی به تشریح مفهوم علی الحساب و بررسی تمامی جنبههای حسابداری ارتباط دار با آن پرداختیم. اما این مفهوم در سایر زمینهها نیز کاربرد دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
مبلغ علی الحساب
مبلغ علی الحساب بر اساس مقررات جاری از سوی کارفرما به پیمانکار پرداخت میشود. در پروژههای این نوع، مبلغ علی الحساب نباید به هیچ وجه از 70 درصد ارزش نهایی محصولات یا هزینه خدمات انجام شده تجاوز کند.
شهریه
شهریه علی الحساب در انواع سازمانهای آموزشی، مانند مراکز تحصیلی خصوصی یا دانشگاهها، قابل استفاده است. این عبارت به ویژه در فرآیند انتخاب واحد در دانشگاهها بیشتر به چشم میآید و شامل پرداخت موقتی به دانشگاه است تا دانشجویان بتوانند در ترم جدید ثبت نام کنند. مابقی مبلغ شهریه از مبلغ علی الحساب کسر و طی مدت ترم از دانشجویان دریافت میشود.
سود علی الحساب
سود علی الحساب به مبلغی اشاره دارد که بانکها به مشتریان خود پرداخت مینمایند. این سود، پیش از تعیین سود قطعی در یک بازه زمانی مشخص، پرداخت میشود و فقط به عنوان یک بخش از سود اصلی در نظر گرفته میشود.
کدینگ علی الحساب در ترازنامه
علی الحساب: یک فرآیند مدیریت مالی کاملاً پیچیده و مفهومهای بسیاری را در بر میگیرد، حسابداری نامیده میشود. تحلیلگران حسابداری برای فهم بهتر مباحث مرتبط و دستیابی آسانتر به آنها، هر رویداد مالی را به دستههای کوچکتر تقسیم میکنند که این عمل به نام کدینگ معروف است.
این کدینگ، به ویژه در ترازنامه حسابداری، نقش مهمی ایفا میکند. به طور خاص در بخش داراییها، عناصر مختلف مالی به طور دقیق در دستهبندیهایی با کدینگ خاص قرار میگیرند. به عنوان مثال، داراییهای جاری که با کد 11 شناسایی میشوند، تحت عنوان کدینگ علی الحساب در ترازنامه قرار میگیرند و مورد بررسی قرار میگیرند.
کلام آخر
در اینجا مفهوم علی الحساب و نحوه محاسبه آن مورد بحث قرار گرفت. به طور کلی، علی الحساب به مبلغی اشاره دارد که به عنوان پاداش یا پرداخت قبل از موعد در جواب انجام کاری ارائه میشود. باید توجه داشت که علی الحساب به مبلغی میانجامد که قبل از سر رسید دستمزد یک شخص حقیقی یا حقوقی به وی پرداخت میشود.
در زمینه حسابداری، علی الحساب یک مفهوم مهم است که کدینگ ویژهای دارد. این مفهوم در مالیات نیز نقش مهمی ایفا میکند و در این زمینه نیز به عنوان یک اصطلاح مهم شناخته میشود.
همچنین، علی الحساب در موارد دیگری نیز مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال، در دانشگاهها و مؤسسات آموزشی، این مفهوم برای پرداخت شهریه به کار میرود و همچنین برای پرداخت سود بانکها به مشتریان تا زمان سر رسید سود قطعی، یا هنگام پرداخت معاش کارفرمایان به پیمانکاران نیز استفاده میشود.
