ضمانت نامه بانکی چیست؟
ضمانت نامه بانکی به عنوان یک سند مالی معتبر، از سوی بانک صادر می‌شود و نشان‌دهنده تعهد غیرقابل‌برگشت بانک به پرداخت مبلغ مشخصی به ذی‌نفع است. این تعهد به‌محض درخواست از سوی ذی‌نفع، به اجرا در می‌آید.
به عبارت دیگر، در صورتی که شخص یا شرکتی که برای او ضمانت نامه صادر شده است، نتواند تعهدات خود را به‌موقع و به‌درستی انجام دهد، بانک به جای وی، مبلغ مربوطه را به ذی‌نفع پرداخت می‌کند.
این نوع اسناد مالی تنها برای استفاده از سوی شخص یا سازمانی که نام آن در ضمانت نامه قید شده، معتبر است و امکان انتقال آن به دیگران وجود ندارد. از این رو، ضمانت نامه بانکی به عنوان ابزاری معتبر و مطمئن برای تضمین اجرای تعهدات قراردادی به شمار می‌آید.
در حالی که برخی سازمان‌ها برای تأمین تعهدات خود از چک‌های تضمینی بهره می‌برند، ضمانت نامه به‌ویژه برای پرداخت در صورتی که تعهدات انجام نشود، استفاده می‌شود. چک تضمینی به‌طور کلی به عنوان جایگزینی برای پول نقد مطرح است که بانک پرداخت آن را تضمین می‌کند.
ضرورت استفاده از ضمانت نامه بانکی
ضمانت نامه بانکی نقش مهمی در تسهیل فرآیندهای تجاری و اقتصادی ایفا می‌کند و به همین دلیل، استفاده از آن به پیشرفت و رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند. این ابزار مالی علاوه بر تسهیل معاملات، مزایای متعددی دارد که شامل موارد زیر است:
اولاً، ضمانت نامه به ارتقا کیفیت خدمات ارائه‌شده کمک می‌کند و باعث می‌شود تا استانداردهای بالاتری در معاملات رعایت شود. ثانیاً، این ضمانت نامه به ایجاد فرصت‌های شغلی و اشتغال‌زایی می‌پردازد، که برای رشد اقتصادی کشور بسیار حیاتی است.
علاوه بر این، ضمانت نامه نقش موثری در تأمین ارز دارد و می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید به میزان قابل‌توجهی کمک کند. همچنین، استفاده از ضمانت نامه بانکی باعث افزایش خلاقیت در فرآیند تولید می‌شود و به تبدیل ریسک تعهدی به ریسک اعتباری کمک می‌کند، که این امر به مدیریت بهتر ریسک‌ها و بهبود عملکرد مالی سازمان‌ها منجر می‌شود.
در نتیجه، ضمانت نامه نه تنها یک ابزار موثر برای تسهیل معاملات است، بلکه به بهبود کیفیت خدمات، اشتغال‌زایی، تأمین ارز، کاهش هزینه‌های تولید، و ایجاد خلاقیت در تولید نیز کمک می‌کند.
انواع ضمانت نامه بانکی
انواع مختلف ضمانت نامه بانکی به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند: ضمانت نامه برای مزایده، تعهد پرداخت، گمرکی، حسن انجام تعهد، پیش‌پرداخت، و استرداد کسور وجه‌الضمان. هر یک از این ضمانت‌نامه‌ها در موقعیت‌های خاص خود کاربرد دارند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
ضمانت نامه برای مزایده : این نوع ضمانت‌نامه به‌منظور تضمین حضور و مشارکت شرکت‌کنندگان در مزایده‌ها صادر می‌شود. در مناقصات بین‌المللی و نیز بخش‌های خصوصی و عمومی، شرکت‌کنندگان باید با ارائه ضمانت نامه بانکی و پیشنهاد قیمت خود، تعهد به شرکت در مزایده را نشان دهند.
در غیر این صورت، ممکن است از مزایده کنار گذاشته شوند. معمولاً مبلغ این ضمانت‌نامه‌ها حدود ۵ درصد از قیمت پایه مزایده است. برای مبالغ بالا، استفاده از چک رمزدار پیشنهاد می‌شود که در مقاله «چک رمزدار چیست» توضیحات بیشتری در این باره ارائه شده است.
ضمانت نامه برای تعهد پرداخت: هنگامی‌که فردی وام یا تسهیلاتی از بانک دریافت می‌کند، بانک ضمانت نامه تعهد پرداخت صادر می‌کند تا از بازپرداخت وام توسط وام‌گیرنده اطمینان حاصل شود.
این ضمانت‌نامه به ذی‌نفع اطمینان می‌دهد که در صورت عدم پرداخت اقساط توسط وام‌گیرنده، بانک مبلغ وام را پرداخت خواهد کرد. استفاده از ضمانت نامه به همراه سفته یکی از روش‌های رایج برای تضمین پرداخت وام است که در مقاله «سفته چیست» توضیحات بیشتری داده شده است.
ضمانت نامه گمرکی: واردکنندگان کالا به کشور برای تضمین پرداخت حقوق گمرکی خود، از ضمانت نامه بانکیگمرکی استفاده می‌کنند. این ضمانت‌نامه تضمین می‌کند که واردکننده در موعد مقرر تمامی تعهدات مالی خود را انجام دهد. همچنین، در مواردی مانند نمایشگاه‌های بین‌المللی یا وارد کردن موقت تجهیزات برای پروژه‌ها، از این ضمانت‌نامه استفاده می‌شود.
اگر کالا در زمان مقرر از کشور خارج نشود یا عوارض گمرکی پرداخت نشود، گمرک کشور میزبان می‌تواند مبلغ ضمانت‌نامه را مطالبه کند. ثبت اطلاعات مربوط به گمرک و ورود و خروج کالاها در نرم‌افزار حسابداری بازرگانی شرکت اهمیت زیادی دارد.
ضمانت نامه حسن انجام تعهد : این نوع ضمانت‌نامه در قراردادهای کاری استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل کند که پیمانکار پروژه را مطابق با شرایط توافق‌شده و در زمان مشخص به پایان می‌رساند.
در صورت عدم انجام تعهدات، کارفرما می‌تواند مبلغ ضمانت‌نامه را مطالبه کند. مبلغ این ضمانت‌نامه معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد از ارزش قرارداد است و به کارفرما کمک می‌کند تا از عملکرد نادرست پیمانکار در امان باشد.
ضمانت نامه پیش‌پرداخت: در قراردادهای پیمانکاری، کارفرما بخشی از مبلغ قرارداد را به عنوان پیش‌پرداخت به پیمانکار می‌پردازد. در مقابل، پیمانکار با ارائه ضمانت نامه بانکی پیش‌پرداخت به کارفرما اطمینان می‌دهد که از پیش‌پرداخت دریافتی تنها برای اهداف مشخص‌شده استفاده خواهد کرد. مبلغ این ضمانت‌نامه معمولاً بین ۵ تا ۳۰ درصد از ارزش قرارداد است و با پیشرفت پروژه کاهش می‌یابد.
ضمانت نامه استرداد کسور وجه‌الضمان : این ضمانت‌نامه در پروژه‌های قراردادهای پیمانکاری کاربرد دارد و برای تضمین اتمام صحیح و به‌موقع پروژه، کارفرما بخشی از مبلغ پرداخت‌های میانی را به‌عنوان ضمانت نزد خود نگه می‌دارد. معمولاً این مبلغ بین ۵ تا ۱۰ درصد از هر پرداخت میانی است و پس از اتمام پروژه و تأیید حسن انجام کار، مبلغ کسرشده به پیمانکار بازگردانده می‌شود.
استفاده از انواع مختلف ضمانت نامه بانکی به مدیریت بهتر پروژه‌ها و قراردادها کمک کرده و ریسک‌های مالی را کاهش می‌دهد.
دیگر مقالات : پرداخت مالیات
