در شرایطی که یک کشور با تورم مواجه می‌شود، سطح عمومی قیمت‌ها افزایش می‌یابد و قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد. این وضعیت باعث افزایش ارزش دارایی‌ها می‌شود و باعث می‌شود که افراد کمتر به سرمایه‌گذاری و خریدهای بزرگ علاقه‌مند باشند. در این شرایط، مجموعه‌ها نیاز دارند از روش‌های محاسباتی استفاده کنند که بر اساس تورم عمل کنند و تصاویر واضحی از وضعیت مالی آنها ارائه دهند. یکی از این روش‌ها، حسابداری تورمی است که در این مقاله از سایت “مانا حساب” به شما توضیح می‌دهیم که چگونه انجام می‌شود.
حسابداری تورمی چیست ؟
تورم به طور کلی منجر به افزایش نرخ سود کسب و کارها می‌شود، اما بخشی از این سود ناشی از افزایش قیمت‌هاست.
بنابراین، حسابداران نیاز دارند از یک روش استفاده کنند که بتوانند سود تجاری را از سود ناشی از تورم تفکیک کنند. این روش حسابداری تورمی نام دارد.
حسابداری تورمی یک روش حسابداری است که در دوران تورم استفاده می‌شود. این روش با استفاده از شاخص‌های قیمتی فعلی، حسابهای مالی، به ویژه صورت‌های مالی سود و زیان را به صورت دوره‌ای و تعدیل می‌کند.
مشخصه های اقتصادی در حسابداری تورمی
وضعیت اقتصادی در دوران تورم به صورت زیر می‌باشد:
۱. افزایش تمایل به نگهداری و تبدیل ارز داخلی به ارزهای پایدارتر خارجی.
۲. در زمان تورم، بیشتر مردم کمتر به سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی کسب و کار می‌پردازند و بیشتر تمایل به خرج کردن پول بی‌ارزش شده را دارند.
۳. مردم بیشتر ترجیح می‌دهند دارایی‌های خود را به صورت ارزهای خارجی یا کالاهای سرمایه‌ای نگهداری کنند.
۴. خرید و فروش اعتباری براساس قیمت‌هایی صورت می‌پذیرد که مدت اعتبار و شرایط نسیه را جبران کند.
۵. قیمت‌ها، بهره‌ها و دستمزد‌ها بیشتر به شاخص قیمت وابسته می‌شوند.
تاثیر تورم بر فعالیت واحدهای اقتصادی
در حال تورم، میزان سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی کسب و کار توسط افراد کاهش می‌یابد و در عوض، تمایل آنها به خرید و مصرف افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، تورم تأثیرات زیر را بر بازار دارد:
۱. افزایش قیمت خدمات و محصولات.
۲. افزایش هزینه‌های سربار.
۳. کاهش قدرت خرید مردم و سایر مصرف‌کنندگان.
۴. کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای مختلف.
۵. افزایش تمایل به نگهداری و تبدیل ارز داخلی به ارزهای پایدارتر خارجی.
انواع حسابداری تورمی
حسابداری تورمی بر مبنای ارزش تاریخی
صورت‌های مالی بر اساس بهای تمام شده در تاریخ ثبت می‌شوند. در این روش، فرض می‌شود که ارزش پول ثابت است و تغییرات در ارزش پول مهم نیست. اما این روش دارای چند عیب است که به شرح زیر است: حسابداری تورمی
۱. تغییرات سطح قیمت‌ها در اطلاعات و گزارش‌های مالی نشان داده نمی‌شود، بنابراین تمایز بین سود واقعی و سود غیر واقعی وجود نخواهد داشت.
۲. در شرایط تغییر سطح عمومی قیمت‌ها، سود یا زیان ناشی از تغییر قیمت‌ها در حساب سود عملیاتی گزارش می‌شود.
حسابداری تورمی بر اساس ارزش جاری
در حسابداری تورمی برمبنای ارزش‌های جاری، تمامی اقلام پولی و غیرپولی بر اساس ارزش فعلی خود تنظیم می‌شوند.
به این روش، قسمتی از درآمد حاصل از فروش کالا برای پوشش بهای تمام شده “کالای فروش رفته” کسر می‌شود. در نتیجه، در حسابداری برمبنای ارزش‌های جاری، تمام دارایی‌های مجموعه مانند موجودی کالا، اموال و تجهیزات، با ارزش جاری خود نمایش داده می‌شوند و سود حاصل از فعالیت شرکت نیز بر اساس ارزش جاری تعدیل می‌شود.
موانع بهره گیری از این نوع حسابداری
در طی تحقیقات صورت گرفته درباره عواملی که مانع استفاده از حسابداری تورمی در ایران می‌شوند، چندین فرضیه مطرح شده است که به شرح زیر است:
1. عدم آشنایی حسابداران و مدیران کسب و کار با مفاهیم حسابداری تورمی که مانع از بهره‌برداری کامل از این روش حسابداری می‌شود.
2. عدم حمایت دولت از استفاده از حسابداری تورمی و عدم ترویج آن در سازمان‌ها و شرکت‌ها.
3. نداشتن صرفه اقتصادی به دلیل افزایش هزینه‌ها که تاثیر مستقیم در سودآوری شرکت‌ها و درآمد آنها دارد.
4. افزایش بدهی‌های مالیاتی به دلیل بازنگری و ارزیابی دوباره دارایی‌ها و دارایی‌های غیرملموس.
تغییر قیمت ها و حسابداری تورمی
شرکت‌ها در فرآیند برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی از صورت‌های مالی متنوعی استفاده می‌کنند. صورت ترازنامه و صورت سود و زیان از جمله صورت‌های اصلی و کاربردی در بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی محسوب می‌شوند. اما در صورتی که تورم و نوسانات قیمت بالا باشند، چالش‌هایی برای مدیریت مالی به وجود می‌آید. نوسانات قیمت باعث می‌شود که اعتماد به صورت‌های مالی مربوط به چند ماه قبل کاهش یابد. بنابراین، در این شرایط، وظیفه حسابدار این است که به‌روزترین و دقیق‌ترین صورت‌های مالی را به تیم مدیریتی ارائه دهد. حسابداری تورمی
با این حال، حتی با داشتن صورت‌های مالی به‌روز، بازه زمانی برای تصمیم‌گیری کوتاه است. به این معنی که اگر تصمیمی بر اساس داده‌های فعلی اتخاذ شود، باید به سرعت اقدامات لازم برای اجرای آن صورت گیرد.
در غیر این صورت، اعتبار و قدرت اجرای تصمیم کاهش می‌یابد. تورم و تأثیرات منفی آن بر واحدهای اقتصادی باعث می‌شود که برنامه‌ریزی بلندمدت با مشکلاتی مواجه شود و به تأثیرات جزئی‌تری منجر شود. با این حال، راهکارهایی برای کاهش تأثیر تورم در حسابداری و حسابرسی وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید ادامه مطلب را مطالعه کنید. حسابداری تورمی
کاهش اثر تورم در حسابداری
در حوزه حسابداری، حسابداری تورمی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. هیئت استانداردهای حسابداری آمریکا الزاماتی را در مورد شرکت‌ها در شرایط تورم و رکود اقتصادی منتشر کرده است. با استفاده از این استانداردها، تأثیر منفی تورم در صورت‌های مالی و حسابداری قابل کاهش است.
در این راستا، می‌توان از حسابداری تورمی به منظور:
– ارائه منظم سود ناشی از فعالیت‌های اقتصادی جاری با در نظر گرفتن تورم استفاده کرد.
– تعیین سود یا زیان ناشی از تغییرات در قدرت خرید با رعایت تورم.
– تعیین سود بر مبنای ارزش دارایی‌ها با در نظر گرفتن تورم.
– تعیین ارزش موجودی حساب‌ها، اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات در پایان سال مالی با رعایت تورم.
– تعیین افزایش یا کاهش ارزش موجودی حساب‌ها، اموال، تجهیزات و ماشین‌آلات پس از کسر تأثیرات تورم.
در کشورهایی که نرخ تورم نوسانات بالایی دارند، مانند ایران، از حسابداری تورمی برای تهیه و گزارش صورت‌های مالی استفاده می‌شود. این صورت‌های مالی که با در نظر گرفتن حسابداری تورمی تهیه می‌شوند، به صورت صورت‌های تعدیل شده شناخته می‌شوند.
کلام آخر
حسابداران با پدیده تورم و تغییر قیمت‌ها روبه‌رو هستند که این مسئله‌ها برای آنها اهمیت و پیچیدگی دارد. برای مقابله با این چالش‌ها، حسابداران از روش حسابداری تورمی استفاده می‌کنند. در این روش، با توجه به تغییرات سطح قیمت‌ها، بهای تمام شده دارایی‌ها و بدهی‌های غیرپولی را از تاریخ تحصیل آنها تعدیل می‌کنند. این تعدیلات به دست آمده، سود تجاری و سود ناشی از تورم را از یکدیگر تفکیک می‌کنند.
همچنین ارقامی که از این تعدیلات به دست می‌آیند، در صورت‌های سود و زیان و نیز ترازنامه قابل تجمیع هستند، زیرا براساس قدرت خرید فعلی ثبت می‌شوند.
سوالات متداول
مزایا و معایب حسابداری تورمی شامل چه مواردی می‌شود؟
حسابداری تورمی دارای مزایا و معایبی است. یکی از مزایای اصلی آن، تعدیل ارقام بر اساس ارزش جاری است که برای کاربران داخلی، کاربران خارجی و دولت اهمیت دارد. این امکان را فراهم می‌کند که داده‌های واقعی‌تر و قابل مقایسه با سایر شرکت‌ها و صورت‌های مالی تاریخی همان شرکت را داشته باشیم. در صورتی که تورم یا کاهش تورم به صورت چشمگیری بالا باشد، درآمدهای جاری به سختی قابل مقایسه با هزینه‌های تاریخی خواهد بود.
حسابداری تورمی به استفاده‌کنندگان خود سود قابل توجهی را در چنین شرایطی فراهم می‌کند. اما به طرف مقابل، حسابداری تورمی ممکن است صورت‌های مالی را پیچیده‌تر کند و درک مفهوم اعداد را برای سرمایه‌گذاران و دیگر استفاده‌کنندگان دشوارتر کند. همچنین، این می‌تواند برای شرکت‌هایی که سعی دارند افراد را درباره وضعیت مالی خود گمراه کنند، یک مشکل اخلاقی ایجاد کند و ممکن است منجر به تجدیدارائه‌ها و تغییرات مکرر در صورت‌های مالی شود.
تعریف کلی حسابداری تورمی چیست ؟
در مناطق خاصی از جهان که با افزایش یا کاهش شدید قیمت ها و تورم مواجه هستند، حسابداری تورمی معمولاً توسط شرکت‌های چندملیتی و گزارش مالی آنها استفاده می‌شود. این مسئله به‌طور معمول در کشورهایی با نرخ تورم بالا مشاهده می‌شود. به همین دلیل، برخی از هیئت‌های استانداردهای حسابداری و کشورها اجازه می‌دهند یا از شرکت‌ها می‌خواهند که صورت‌های مالی خود را مجدداً ارائه کنند.
