رویکردی که مبنای آن، تعهدات و مطالبات مالی به عنوان رویدادهای مالی در نظر گرفته می‌شود، از حسابداری نقدی که تمرکز بر موارد نقدی و معاملات فعلی دارد، متفاوت است. در حسابداری تعهدی، زمان ثبت تعهدات و مطالبات مالی می‌تواند با زمان وقوع رویدادهای مالی متفاوت باشد.
این رویکرد به خصوص در دستگاه‌های دولتی کاربرد بیشتری دارد و در چند سال اخیر، اهمیت آن در حسابداری دولتی افزایش یافته است.
تلاش‌های دولت‌ها بر این است که برای ثبت رویدادهای مالی، به مبنای تعهدی توجه بیشتری کنند و از آن استفاده کنند. مزایای استفاده از حسابداری تعهدی، بخش عمومی ایران را نیز ترغیب کرده است تا از سال 1394 به سمت استفاده از این روش حرکت کند.
در این مقاله، به پرسش‌های مرتبط با حسابداری تعهدی پاسخ داده خواهد شد؛ از جمله مفهوم بودن حسابداری تعهدی و تفاوت آن با حسابداری نقدی، کاربردها و مزایای آن برای سازمان‌های دولتی خواهیم پرداخت.
حسابداری تعهدی چیست؟
حسابداری تعهدی، به عنوان رویکردی در حسابداری با تأکید بر تعهدات و مطالبات مالی در زمان رویدادهای مالی، تأثیر زمان را بر ثبت این رویدادها به خود دارد. در واقع، زمانی که پرداخت‌ها و دریافتی‌ها شناسایی و در دفاتر حسابداری ثبت می‌شوند، نقش اساسی در تصمیم‌گیری مالی مدیران و کنترل بودجه دارد.
در حسابداری تعهدی کامل، درآمدها به زمانی موکول می‌شود که واقعاً تحصیل می‌شوند یا تحقق می‌یابند. این رویکرد تا زمانی که درآمد به صورت معین مشخص می‌شود یا ناشی از ادامه خدمات حاصل می‌شود، آن را ثبت می‌کند.
به همین دلیل، زمان وصول وجه در این روش به تنهایی مهم نیست؛ بلکه زمان تحصیل یا تحقق درآمد در فرآیند شناسایی و ثبت آن اهمیت دارد. همچنین، زمان شناسایی و ثبت هزینه‌ها نیز به زمان ایجاد یا تحقق هزینه‌ها وابسته است، نه زمانی که کالا تحویل می‌شود یا خدمت ارائه می‌شود.
حسابداری تعهدی دارای مزایا و معایب خاص خود است؛ اما معمولاً مزایای آن نسبت به معایب اندکش بیشتر است. به همین دلیل، در چند سال اخیر، این رویکرد حسابداری به دلیل مزایایی که ارائه می‌دهد، بیشتر مورد توجه سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی قرار گرفته است.
روش حسابداری تعهدی
در حسابداری تعهدی، درآمدها زمانی که کسب می‌شوند، به طور فوری گزارش می‌شوند حتی اگر مشتریان آنها را 30 روز بعد پرداخت کنند.
در هنگام انجام معامله، درآمد کسب‌شده توسط شرکت به حساب درآمد اعمال می‌شود و حسابداری تعهدی همچنین حسابهای دریافتی را بدهکار می‌کند. اگر مشتریان پس از 30 روز از کسب درآمد پرداخت کنند، شرکت از حسابهای نقدی و اعتباری قابل دریافت خود بدهکار می‌شود.
در این روش حسابداری، هزینه‌ها و ضررها به محض بروز، حتی اگر پرداخت آنها 30 روز بعد انجام شود، در صورت سود و زیان گزارش می‌شوند.
برای مثال، اگر یک شرکت در تاریخ 15 اردیبهشت با مبلغ 10 میلیون تومان تعمیری انجام دهد و فروشنده اجازه پرداخت 30 روزه را بدهد، این شرکت هزینه تعمیر و تعهد 10 میلیون تومانی را از تاریخ 15 اردیبهشت و در تاریخ 15 خرداد گزارش می‌دهد، اعتبار خود را اعلام می‌کند و مبلغ بدهی را بدهکار می‌کند.
استفاده از روش حسابداری تعهدی و تعدیل‌های مرتبط با آن، منجر به گزارش دقیقتر و جامع‌تر از دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق صاحبان سهام و سود یک کسب و کار در هر دوره حسابداری می‌شود. این سیستم حسابداری بهبود قابل توجهی در دقت و کمال گزارش‌های مالی کسب و کار ایجاد می‌کند.
ذکر چند مثال
حسابداری تعهدی، با یک مثال ساده بهتر می‌تواند توضیح داده شود. برای این منظور، فرض کنید یک فرد با سرمایه‌گذاری در بانک، قرار است ماهانه سود مشخصی را دریافت کند. این فرد در زمان ابتدایی هنوز وجه نقدی را دریافت نکرده است، اما بر اساس قراردادی که با بانک منعقد شده است، مشخص شده است که او قطعاً ماهانه سود مشخصی را دریافت خواهد کرد.
بنابراین، این قرارداد، مبنای شناسایی و ثبت دریافتی‌ها را تشکیل می‌دهد و دیگر نیازی به وقوع نقدی این موضوع نیست. به عبارت دیگر، ماهیت حسابداری تعهدی، انتقال زمان ثبت مبادلات و شناسایی درآمدها و هزینه‌ها به دوره‌ای است که وقوع آنها رخ داده است.
در مثال دیگری، یک سازمان عمومی مانند شهرداری خدمات خود را به شکل مناقصه برون‌سپاری کرده و در آینده باید هزینه‌هایی را پرداخت کند. در حسابداری تعهدی، همین قرارداد مناقصه، مبنای ثبت هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد و تنها زمان پرداخت هزینه‌ها برای ثبت آنها معیار نیست.
ویژگی‌های حسابداری تعهدی
حسابداری تعهدی، به ویژگی‌های خاص خود توجه می‌کند که مهمترین آنها تطابق درآمدها و هزینه‌ها است.
1. حسابداری تعهدی از اصل تطابق درآمدها و هزینه‌ها پیروی می‌کند؛ به این معنا که رویدادهای مالی از جمله درآمدها، هزینه‌ها، بدهی‌ها و طلب‌ها در دوره مالی وقوع می‌کنند و در همان دوره شناسایی و ثبت می‌شوند.
2. حسابداری تعهدی به ما کمک می‌کند تا عملکرد واقعی یک شرکت یا سازمان را بهتر ارزیابی کنیم و امکان برنامه‌ریزی بهتر برای کسب‌وکار یا سازمان را فراهم می‌کند.
در حسابداری تعهدی کامل، فقط زمانی درآمدها در نتایج گزارشگری عملکرد دوره شناسایی می‌شوند که:
1. احتمال ورود، افزایش یا صرفه‌جویی در خدمات بالقوه یا منافع اقتصادی آتی وجود داشته باشد و این خدمات بالقوه قابل اندازه‌گیری باشند.
همچنین، هزینه‌ها نیز فقط زمانی شناسایی و در نتایج دوره گزارشگری منعکس می‌شوند که:
1. احتمال مصرف یا از دست رفتن خدمات بالقوه یا منافع اقتصادی آتی ناشی از کاهش در دارایی‌ها یا افزایش در بدهی‌ها وجود داشته باشد و این خدمات بالقوه قابل اندازه‌گیری باشند.
تا اینجا به ویژگی‌ها و اصول حسابداری تعهدی پرداخته شد که بر اساس تطابق درآمدها و هزینه‌ها عمل می‌کند و رویدادهای مالی را در دوره مالی وقوع شناسایی و ثبت می‌کند. همچنین، در زمانی که خدمات بالقوه یا منافع اقتصادی آتی احتمال ورود یا افزایش دارند و قابل اندازه‌گیری باشند، درآمدها را شناسایی می‌کند و زمانی که احتمال مصرف یا از دست رفتن خدمات بالقوه یا منافع اقتصادی آتی ناشی از کاهش در دارایی‌ها یا افزایش در بدهی‌ها وجود داشته باشد و قابل اندازه‌گیری باشند، هزینه‌ها را شناسایی می‌کند.
حسابداری تعهدی اصلاح شده
حسابداری تعهدی اصلاح شده، یک روش جدید در حسابداری است که عناصر حسابداری تعهدی را با حسابداری بر مبنای نقدی ترکیب می‌کند. این روش به عنوان یک جایگزین مؤثر برای حسابداری تعهدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگرچه شرکت‌های دولتی از این روش استفاده نمی‌کنند، زیرا حسابداری تعهدی اصلاح شده با اصول پذیرفته‌شده حسابداری (GAAP) همخوانی ندارد، اما در برخی سازمان‌های دولتی، این روش حسابداری به‌طور گسترده‌ای پذیرفته و به‌کار گرفته می‌شود. این روش به‌عنوان یک ابزار موثر در مدیریت مالی و گزارش‌دهی به‌صورت جامع شناخته می‌شود و به ارتقاء کیفیت و دقت اطلاعات مالی کمک می‌کند.
مزایای حسابداری تعهدی
استفاده از حسابداری تعهدی و تغییر در تشخیص زمان ثبت اسناد حسابداری، به شفافیت در ثبت هزینه‌ها و درآمدها منجر می‌شود و در نهایت، دقت و صحت گزارشگری مالی برای تصمیم‌گیری مدیریتی بهبود می‌یابد.
حسابداری تعهدی مزایای زیادی برای بخش‌های مختلف سازمان‌ها فراهم می‌کند:
1- با توجه به ویژگی‌های حسابداری تعهدی، مدیران مالی سازمان می‌توانند پیش‌بینی بهتری از روند پرداخت و دریافت‌ها را داشته باشند.
2- این روش حسابداری امکان مدیریت منطقی مطالبات و بدهی‌ها براساس زمانبندی قابل‌اندازه‌گیری را فراهم می‌کند.
3- بهبود کارایی و افزایش کاربرد اطلاعات مالی سازمان.
4- بر اساس شاخص‌های نظام مالی تعهدی، ارزیابی دقیق‌تری از عملکرد سازمان انجام می‌شود.
5- تصمیم‌گیری‌ها برای طولانی‌مدت مبتنی بر تحلیل‌ها و بررسی‌های دقیقتر انجام می‌شود.
تفاوت‌های مهم حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی در زمینه ثبت رویدادهای مالی به شرح زیر است:
1- حسابداری تعهدی، رویدادهای مالی را بر اساس زمان وقوع و تحقق آنها ثبت می‌کند، در حالی که حسابداری نقدی، بر اساس زمان ورود یا خروج نقدی ثبت‌ها را انجام می‌دهد.
2- در حسابداری تعهدی، تطابق درآمدها و هزینه‌ها مهم است و مبنای اصلی ثبت رویدادها را تشکیل می‌دهد، اما در حسابداری نقدی، این تطابق معمولاً ملاک اصلی نیست.
3- حسابداری تعهدی برای مدیران مالی و تصمیم‌گیران اطلاعات کاربردی‌تر و دقیق‌تری را فراهم می‌کند تا حسابداری نقدی.
مبنای نیمه تعهدی
حسابداری تعهدی نیمه ترکیبی، به عنوان ترکیبی از دو مبنای حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی، به وجود می‌آید. در برخی کشورها، به دلیل مشکلاتی که اغلب در اجرای حسابداری تعهدی در بخش درآمدها به وجود می‌آید، نهادهای بخش عمومی به تدریج به استقرار اسن سیستم نیمه ترکیبی می‌پردازند.
در این مبنا، هزینه‌ها در زمان تحمل یا ایجاد و با استفاده از حسابداری تعهدی و درآمدها در زمان وصول و با استفاده از حسابداری نقدی شناسایی، ثبت و گزارش می‌شوند. این روش مجازات بهبود‌هایی را در فرآیند گزارشگری حسابداری ایجاد می‌کند که بهبود کارایی و شفافیت را به همراه دارد و برای مدیران و تصمیم‌گیران اطلاعات قابل اطمینان‌تری را فراهم می‌آورد. از این رو، انتخاب و پیاده‌سازی نیمه ترکیبی برای بخش عمومی در برخی کشورها جایزه‌ای ارزشمند محسوب می‌شود.
مبنای تعهدی تعدیل شده
حسابداری تعدیل شده به عنوان مبنایی در حسابداری استفاده می‌شود که هزینه‌ها یا مخارج را در زمان تحمل یا ایجاد آنها شناسایی و ثبت می‌کند، مشابه حسابداری تعهدی کامل. اما در مورد درآمدها، شناسایی، ثبت و گزارشگری آنها در زمان تحقق وقوع درآمد انجام می‌شود، به شرطی که دو شرط لازم و کافی به شرح زیر برآورده شود:
1- درآمد باید به شکل اتکاپذیر قابل اندازه‌گیری باشد.
2- وصول درآمد در دوره مالی یا مدت کوتاهی پس از آن محتمل باشد.
در این مبنای حسابداری، اگر درآمدها از دو شرط لازم و کافی فوق برخوردار نباشند، زمان شناسایی آنها به زمان وصول وجه موکول می‌شود و از مبنای حسابداری نقدی استفاده خواهد شد. این رویکرد بهبود‌هایی را در گزارشگری حسابداری ایجاد می‌کند و به دقت و شفافیت آن کمک می‌کند تا اطلاعات مالی موثق‌تری در اختیار مدیران و تصمیم‌گیران قرار گیرد.
مراحل راه‌اندازی حسابداری تعهدی
1- ایجاد دفتر تعهدی: دفتری به نام “دفتر تعهدی” ایجاد می‌شود.
2- تعریف زیرفصل‌های جدید برای فصول هزینه‌ای: زیرفصل‌های جدیدی به منظور دسته‌بندی هزینه‌ها ایجاد می‌شود.
3- تعریف عناوین حساب‌ها: عناوین حسابهای مختلف مورد نیاز تعریف می‌شوند.
4- تعریف سرفصل‌های کل، معین و سایر تفصیلی‌ها: سرفصل‌های کل، معین و تفصیلی مورد نیاز به‌طور کامل تعریف می‌شوند.
5- ثبت اسناد حسابداری: اسناد مالی و معاملات سازمان به درستی و بر اساس حسابداری تعهدی ثبت می‌شوند.
6- استخراج صورت وضعیت مالی و صورت تغییرات در وضعیت مالی: با استفاده از اطلاعات ثبت شده، صورت وضعیت مالی و صورت تغییرات در وضعیت مالی از وضعیت مالی سازمان تهیه می‌شود.
صورت‌های مالی حسابداری تعهدی
این نوع حسابداری از چهار صورت مالی زیر استفاده می‌کند که در نظام حسابداری تعهدی بسیار ضروری هستند:
1- صورت وضعیت مالی
2- صورت تغییر در وضعیت مالی
3- گردش حساب تغییرات در ارزش خالص
4- صورت مقابسه بودجه و عملکرد
در این صورت‌ها، یاداشت‌های توضیحی از رویه‌های حسابداری نیز ذکر می‌شود.
هر صورت وضعیت مالی شامل اطلاعاتی از عناصر زیر است:
– موجودی نقد
– حساب‌ها و اسناد دریافتنی
– عملیات مبادله و غیرمبادله
– سرمایه‌گذاری‌ها
– موجودی مواد و کالا
– پیش‌پرداخت‌ها
– دارایی‌های ثابت مشهود
– دارایی‌های نامشهود
– حساب‌ها و اسناد پرداختنی حاصل از عملیات مبادله‌ای و غیرمبادله‌ای
– پیش‌دریافت‌ها
– بدهی‌های بلندمدت
– ارزش خالص
صورت تغییرات در وضعیت مالی حداقل شامل اطلاعات زیر است:
– درآمدها (به تفکیک طبقه‌بندی اقتصادی دولت)
– هزینه‌ها (به تفکیک طبقه‌بندی اقتصادی دولت)
– درآمدهای شناسایی شده از طرف دولت
– وجوه ارسالی به خزانه
تفاوت حسابداری تعهدی با حسابداری نقدی
حسابداری تعهدی یک سیستم حسابداری استاندارد است که برای شرکت‌ها استفاده می‌شود و به عنوان نقطه مقابل حسابداری نقدی شناخته می‌شود. در حسابداری نقدی، تنها زمانی که پول نقد به‌عنوان مبادله‌ی معاملات به‌دست می‌آید، معتبر است. اما در این حسابداری، زمانی که خدمات به مشتریان ارائه می‌شوند حتی اگر پول هنوز در بانک واریز نشده باشد، به رسمیت شناخته می‌شود. بنابراین، شرکت‌های دریافت‌کننده کالا یا خدمات باید مسئولیت را از تاریخ دریافت آنها گزارش کنند.
در حسابهای عملکرد، سود و زیان خالص نتیجه‌ی درآمدهای کسب‌شده است و این نوع حسابداری جریان نقدی و خروجی را بازتاب می‌دهد و بازخورد فوری دارد و اطلاعاتی درباره دارایی‌ها و بدهی‌های یک سازمان را فراهم می‌کند.
با این حال، ساختار این نوع حسابداری برای سازمان‌هایی که هدف سودآوری ندارند (مانند برخی سازمان‌های دولتی) و سود معیار مناسبی برای سنجش عملکرد آنها نیست، مناسب نیست. همچنین، سیستم حسابداری تعهدی راه‌حل مناسبی برای مسائل تخصیص منابع و هزینه‌های مشترک میان برنامه‌ها ارائه نمی‌دهد و ممکن است منجر به اطلاعات نادرست برای استفاده‌کنندگان گزارش مالی شود.
علت تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی
فلسفه حسابداری تعهدی بر مبنایی متفاوت از حسابداری نقدی است که به تعهدات معاملاتی توجه می‌کند. همچنین بر اساس تعهدات و تعهدات مالی معاملات، گزارشگری و ثبت این تعهدات را انجام می‌دهد. در تجارت، تعهد یک عنصر اساسی است که در حسابداری نقدی اغفال می‌شود.
یکی از عللی که حسابداری تعهدی رواج یافته است، همین اهمیت تعهدات در معاملات تجاری است. به عنوان مثال، هنگامی که یک خریدار نسیه انجام می‌دهد، او نسبت به فروشنده تعهد دارد که در یک زمان مشخص و به ارزش آن، تسویه حساب کند. این مسئله باعث شده است که این نوع حسابداری به میزان گسترده‌تری از حسابداری نقدی استفاده شود.
با توجه به اینکه تعهدات جزئی از معاملات و تجارت هستند، حسابداری نقدی نمی‌تواند برای ثبت و گزارش دقیق معاملات تعهدی مورد استفاده قرار بگیرد. حسابداری تعهدی به ما اجازه می‌دهد تا تمام تعهدات معاملاتی با طرفین را ثبت و در گزارش‌های مالی افشا کنیم و این اطلاعات را برای استفاده‌کنندگان ارائه دهیم.
معایب حسابداری تعهدی
حسابداری تعهدی یک روش حسابداری است که در یک سازمان، اصول حسابداری را به شیوه تعهدی جاری می‌کند و از آن بهره می‌برد. این روش حسابداری مزایای بسیاری دارد اما همزمان معایبی نیز به همراه دارد که باید به آنها توجه شود. معایب این روش حسابداری عبارتند از:
1. مشکلات مدیریتی در سازمان‌ها و کسب‌وکارهای کوچک: سازمان‌ها و کسب‌وکارهای کوچک که کارکنان کمی دارند، ممکن است با اجرای این روش حسابداری دچار مشکل شوند. به دلیل نیاز به ردیابی و گزارش‌دهی تراکنش‌های مالی، شرکت‌های بزرگ از مزایای حسابداری تعهدی بهره‌مند می‌شوند.
2. نیاز به گزارش‌دهی ماهانه: این نوع حسابداری برای ارائه آمار دقیق، نیاز به حداقل یک گزارش ماهانه از درآمد و هزینه‌ها دارد. در صورت وقفه در تهیه صورت‌های مالی ماهانه، ممکن است نظم حسابداری مختل شود.
3. مالیات بر درآمد تعهدی: یکی از معایب حسابداری تعهدی، مرتبط با مالیات است. در این روش، باید مالیات را روی پول‌هایی که هنوز دریافت نشده‌اند پرداخت کنید، در حالی که در روش‌های دیگر، درآمد هنگام انجام فروش گزارش می‌شود.
این معایب با مدیریت صحیح امور مالی و برنامه‌ریزی دقیق به‌راحتی برطرف می‌شوند. استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته برای ثبت درآمد به شیوه تعهدی، مسائل مالی را بسیار آسان‌تر می‌کند و مشکلات مرتبط با این روش حسابداری را حل می‌کند. با این روش، گزارش‌های مالی دقیقتر و کامل‌تری از دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق صاحبان سهام و سود کسب‌وکار ارائه می‌شود.
کلام آخر
در حسابداری تعهدی، درآمدها زمانی شناسایی و در دفاتر حسابداری ثبت می‌شوند که تحصیل می‌یابند و زمان وصول وجه مورد توجه قرار نمی‌گیرد. از آغاز سال ۱۳۹۴، وزارت امور اقتصاد و دارایی اجرای نظام حسابداری را برای همه دستگاه‌های اجرایی الزامی کرده است. این تصمیم با هدف کمک به بخش عمومی در ایفای و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی و تأمین نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان از گزارش‌های مالی واحدهای گزارشگر و ایجاد بستر مناسب برای استخراج و محاسبه دقیق بهای تمام شده به منظور بودجه‌ریزی عملکرد مطابق با مبانی ABC اتخاذ شده است.
با آرزوی اینکه این مقاله توانسته باشد اطلاعات لازم و کافی را به خواننده ارائه دهد، حسابداری تعهدی نقطه شروع اساسی برای حسابداری بهای تمام شده فعالیت‌هاست که باعث بهبود فرآیندهای بودجه‌ریزی عملیاتی و انجام تحلیل‌های دقیقتر می‌شود.
سوالات متداول
انواع حسابداری تعهدی کدامند؟
در حسابداری تعهدی، انواع مختلفی از حسابهای تعهدی وجود دارد که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به برخی از رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین حسابهای تعهدی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. حسابهای پرداختی:
در این نوع حساب‌ها، تعهدات مالی که باید به افراد یا سازمان‌های دیگر پرداخت شود، ثبت می‌شوند. این می‌تواند شامل پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان، هزینه‌های تأمین‌کنندگان، بدهی‌های تجاری و موارد دیگر باشد.
2. حسابهای دریافتی:
در این نوع حساب‌ها، تعهدات مالی دیگران نسبت به سازمان ثبت می‌شود. به عبارت دیگر، مطالبات مالی که باید از مشتریان یا مشتریان پیش‌رو دریافت شود، در این حساب‌ها ثبت می‌شود.
3. بدهی‌های مالیاتی:
در این حساب‌ها، تعهدات مرتبط با مالیات‌ها و بدهی‌های مالیاتی که باید به ادارات مالیاتی پرداخت شود، ثبت می‌شود.
4. سود انباشته:
این حساب نشان‌دهنده سودی است که کسب‌وکار در طول زمان کسب کرده است و هنوز به سهامداران توزیع نشده است.
5. سرقفلی:
در این حساب‌ها، تعهدات ناشناخته و بدون مشخصات دقیق ثبت می‌شوند، به عبارت دیگر اطلاعات کافی برای دسته‌بندی آنها موجود نیست.
در نهایت، استفاده از حسابداری تعهدی و ثبت دقیق و منظم این انواع حساب‌ها، به سازمان‌ها و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا مدیریت مالی خود را بهتر انجام داده و اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت مالی خود داشته باشند.
تفاوت حسابداری نقدی و تعهدی چیست؟
در حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی، دو رویکرد متفاوت و مقابل یکدیگر وجود دارد. در حسابداری نقدی، تنها معاملاتی که با پول نقد انجام می‌شوند شناسایی می‌شوند و در اسناد مالی ثبت می‌گردند. اما در این نوع حسابداری، تمرکز بر روی زمان شناسایی درآمد و هزینه‌هاست.
به این معنا که در حسابداری نقدی، درآمد و هزینه‌ها به محض وقوع معامله شناسایی می‌شوند و متعاقباً پرداخت می‌شوند. اما در حسابداری تعهدی، درآمد و هزینه‌ها پیش‌بینی می‌شوند و در زمان پیش‌بینی آنها نیز شناسایی و ثبت می‌گردند. این روش به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بتوانند بهتر مدیریت کنند و اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت مالی خود داشته باشند.
آیا حسابداری تعهدی ازابتدا وجود داشته است؟
در گذشته، حسابداری تعهدی همچنین به نامی دیگر نشناخته می‌شد و تا زمانی که نیاز به مدارک و اسناد مالی جایگزین وجه نقد در معاملات بوده است، این روش سنتی حسابداری مورد استفاده قرار می‌گرفت. با توسعه و پیشرفت حسابداری و بر اساس نیازها و اطلاعات مورد نیاز مسئولان مالی و حسابرسان، متخصصان حسابداری و پژوهشگران این دانش، بهبود و توسعه‌یافته این نوع حسابداری را بنیان‌گذاری کردند.
به عبارت دیگر، حسابداری تعهدی به مرور زمان با انجام تحقیقات و تجربیات عملی و تخصص متخصصان حسابداری شکل گرفت و نامگذاری شد. استفاده از اسناد مالی و حسابهای پرداختنی به جای وجه نقد در معاملات، از مهمترین عواملی است که تأثیرگذاری این شیوه حسابداری را تحت الشعاع قرار داده است.
حسابداری تعهدی چگونه رواج یافته است؟
حسابداری تعهدی به‌عنوان روشی اصولی و پیشرفته در امور مالی، با پیشروی زمان و ارتقاء فعالیت‌های مالی، به‌شدت رواج یافته است. این روش حسابداری به دلیل پیچیده‌تر شدن معاملات نسبت به گذشته، انتقال ارزهای مختلف در فرآیندهای مالی، استفاده از کارت‌های اعتباری و ارتقاء انتشار آنها به صورت گسترده، به‌طور قاطع توصیه می‌شود و هرگونه رویکرد دیگری در مقابل این شیوه حسابداری مقاومت نشان نمی‌دهد.
در این روزها، حتی حسابداران روزمره نیز نمی‌توانند اتباع کنند که تمامی دریافت‌ها و پرداخت‌ها به صورت نقدی انجام می‌شود، و در صورتی که در مواردی نقدی در دست نباشد، تفسیرات آنها تأثیری نخواهد گذاشت. از این رو، حسابداری تعهدی به‌عنوان یک ابزار حسابداری پیشرفته و کارآمد، به‌طور گسترده‌ای در صنعت مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نقش حیاتی در مدیریت امور مالی ایفا می‌کند.
مبنای حسابداری تعهدی چیست؟
حسابداری تعهدی یکی از دو رویکرد مهم در حسابداری می‌باشد. رویکرد دیگر این حوزه، حسابداری نقدی است که در این رویکرد، درآمد و هزینه‌ها در زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد ثبت می‌شوند.
در این نوع از حسابداری، باید درآمدها را در زمان تحقق آنها شناسایی و در صورت سود و زیان گزارش کرد. اگر یک درآمد تحقق یافته باشد ولی هنوز دریافت نشده باشد، باید آن را به عنوان حسابهای دریافتنی در گزارش وضعیت مالی ثبت کرد.
علاوه‌براین، بر اساس رویکرد حسابداری تعهدی، هزینه‌ها باید در زمان ایجاد آنها، در صورت سود و زیان گزارش شوند. اگر هزینه‌ای ایجاد شده باشد اما هنوز پرداخت نشده باشد، باید آن را به عنوان یک بدهی در گزارش وضعیت مالی معرفی کرد. این رویکرد حسابداری اطلاعات دقیق و کاملی از وضعیت مالی و عملکرد سازمان ارائه می‌دهد و برای انجام تصمیمات مدیریتی مؤثر و حسن اعتبار نسبت به گزارشات مالی اهمیت دارد.
در حسابداری تعهدی، استفاده از این رویکرد تأثیر قابل توجهی بر صورت وضعیت مالی یا ترازنامه دارد. در این رویکرد، درآمدها و هزینه‌ها در صورت عدم دریافت یا پرداخت وجه نقد به عنوان مطالبات یا بدهی‌ها در صورت وضعیت مالی گزارش می‌شوند.
همچنین، این رویکرد، اصل تطابق هزینه با درآمد را نیز حمایت می‌کند. به این معنا که درآمدها و هزینه‌های مرتبط با یک رویداد مالی باید در همان دوره وقوع آن ثبت و گزارش شوند. با اجرای این اصل، می‌توان به صورت دقیق سود و زیان کامل یک رویداد مالی را در دوره مالی مربوطه گزارش نمود.
نتیجه گیری
در این مقاله، تصمیم گرفته‌ایم به طور کامل به شما توضیح دهیم که حسابداری تعهدی چیست و اصول و مفاهیم آن را به شما معرفی کنیم. اگر سوالی درباره بخش‌های مختلف آن دارید، لطفاً این سوالات را در بخش نظرات مطرح کنید تا اساتید ما بتوانند در اسرع وقت به پاسخ دادن به شما کمک کنند.
