اوراق قرضه چیست ؟
اوراق قرضه یکی از ابزارهای مالی بلندمدت محسوب می‌شود که به دولت‌ها و شرکت‌ها کمک می‌کند تا برای اجرای پروژه‌های بزرگ مانند ساخت جاده‌ها، مدارس، سدها و سایر زیرساخت‌ها تأمین مالی کنند.
این اوراق به‌نوعی قراردادی است که از طریق آن دولت‌ها یا شرکت‌ها از سرمایه‌گذاران برای مدتی مشخص وام می‌گیرند و در ازای آن به صورت دوره‌ای سود پرداخت می‌کنند. این اوراق به دلیل داشتن نرخ سود ثابت، به عنوان یک گزینه محبوب در میان سرمایه‌گذاران برای ایجاد درآمد ثابت شناخته می‌شود.
ناشر این اوراق، یعنی دولت یا شرکت، مسئول پرداخت سود مشخص به دارندگان اوراق است. این سود که به‌صورت منظم پرداخت می‌شود، تحت عنوان “نرخ کوپن” شناخته می‌شود.
نرخ کوپن یکی از عوامل مهم در تعیین جذابیت این اوراق است، چرا که سرمایه‌گذاران بر اساس آن تصمیم می‌گیرند که آیا خرید این اوراق برای آنها سودآور خواهد بود یا خیر.
علاوه بر نرخ کوپن، اعتبار ناشر اوراق قرضه نیز تأثیر بسزایی در قیمت آن در بازار دارد. اگر یک دولت یا شرکت اعتبار بالایی داشته باشد، این اوراق آن با ارزش‌تری خواهد بود و سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری به خرید آن روی می‌آورند.
از سوی دیگر، مدت زمانی که تا سررسید این اوراق باقی‌مانده نیز عامل دیگری است که در قیمت‌گذاری این اوراق نقش دارد؛ هرچه زمان سررسید کوتاه‌تر باشد، ریسک کمتری برای سرمایه‌گذار وجود دارد.
یکی از ویژگی‌های این اوراق این است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا با اطمینان از بازگشت سرمایه خود و دریافت سود، در پروژه‌های بزرگ زیرساختی شرکت کنند.
در نهایت، ارتباط نزدیکی بین نرخ کوپن این اوراق و نرخ بهره کلی بازار وجود دارد. وقتی نرخ بهره بازار افزایش یابد، ممکن است ارزش اوراق قرضه کاهش یابد، زیرا سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در جای دیگری با سود بیشتر سرمایه‌گذاری کنند.
این اوراق برای هر دو طرف معامله مفید است؛ هم شرکت‌ها و دولت‌ها می‌توانند منابع مالی مورد نیاز خود را برای پروژه‌های مختلف تأمین کنند و هم سرمایه‌گذاران با خرید این اوراق، از سودهای دوره‌ای و بازگشت سرمایه خود بهره‌مند می‌شوند.
اوراق قرضه چه ویژگی‌هایی دارد؟
اوراق قرضه دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را به یک ابزار مالی معتبر و مطمئن برای سرمایه‌گذاران تبدیل کرده است. اولین ویژگی مهم این اوراق این است که دارنده آن به عنوان بستانکار شناخته می‌شود و نه مالک.
در واقع، افرادی که این اوراق خریداری می‌کنند، حق دریافت اصل مبلغ و بهره آن را دارند، اما در سهام و سود شرکت سهیم نمی‌شوند. این تفاوت اساسی این اوراق با سهام است، زیرا خریدار این اوراق هیچ‌گونه مالکیتی در شرکت ندارد و صرفاً طلبکار محسوب می‌شود.
یکی دیگر از خصوصیات اوراق قرضه این است که این اوراق دارای سررسید مشخصی هستند. برخی از اوراق در یک بازه زمانی مشخص سررسید می‌شوند و برخی دیگر به صورت تدریجی طی مدت‌زمان‌های مختلف به پایان می‌رسند. سررسید این اوراق اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد، زیرا زمان بازگشت سرمایه و سودهای پرداختی به این موضوع بستگی دارد.
معمولاً اوراق های قرضه دارای ارزش اسمی ثابت هستند که این ارزش، مبلغ اصلی است که در زمان سررسید به دارنده اوراق پرداخت می‌شود. این نکته، یکی از دلایلی است که اوراق های قرضه به عنوان یک ابزار با ریسک کمتر شناخته می‌شود.
در صورتی که ناشر این اوراق ورشکست شود، دارندگان این اوراق نسبت به سهامداران در دریافت اصل و بهره سرمایه خود اولویت دارند. این مسئله به دلیل ماهیت بدهی این اوراق است که حقوق طلبکاران را در اولویت قرار می‌دهد. اگر شرکت اوراق، قرضه‌های مختلفی منتشر کند، اولویت‌بندی دریافت‌ها در قراردادهای مربوطه مشخص می‌شود.
بعضی از شرکت‌ها برای جذب بیشتر سرمایه‌گذاران، اوراق قرضه را با وثیقه منتشر می‌کنند. به عنوان مثال، ممکن است یک شرکت زمین یا ساختمان خود را به عنوان وثیقه برای این اوراق تعیین کند.
این اقدام باعث می‌شود سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری این اوراق را خریداری کنند. البته شرکت‌های بزرگ و معتبر معمولاً این اوراق را بدون وثیقه منتشر می‌کنند، زیرا اعتماد سرمایه‌گذاران به آنها بیشتر است.
دارندگان این اوراق ، برخلاف سهامداران، حق رأی در تصمیم‌گیری‌های شرکت ندارند. با این حال، در برخی موارد خاص، دارندگان اوراق های قرضه ممکن است در تصمیماتی مانند انتشار اوراق جدید یا ادغام شرکت‌ها حق رأی داشته باشند.
اگر شرکت نتواند شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت کند، دارندگان اوراق ممکن است توانایی تأثیرگذاری بر تصمیمات شرکت را به دست آورند.
انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه نوعی ابزار مالی است که به وسیله دولت‌ها، شرکت‌ها و شهرداری‌ها برای تأمین مالی پروژه‌ها و نیازهای مالی صادر می‌شود. هر نوع از این اوراق دارای مزایا و ویژگی‌های منحصر به فرد خود است و در شرایط متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۱- اوراق قرضه دولتی
دولت‌ها این اوراق را برای تأمین بودجه پروژه‌های کلان مانند پروژه‌های زیرساختی، پرداخت بدهی‌ها یا تأمین هزینه‌های عمومی منتشر می‌کنند. این اوراق های قرضه ممکن است کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشند و معمولاً دارای نرخ بهره مشخصی هستند که به خریداران پرداخت می‌شود.
پیشنهاد مطالعه : اظهارنامه مالیاتی
۲- اوراق قرضه شرکتی
شرکت‌ها نیز این اوراق را برای تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای و گسترش فعالیت‌های خود منتشر می‌کنند. اوراق قرضه شرکتی معمولاً نرخ بهره بالاتری نسبت به اوراق های قرضه دولتی ارائه می‌دهند، اما همراه با ریسک بیشتری هستند.
سرمایه‌گذاری در اوراق های قرضه شرکتی به دلیل ریسک‌های مرتبط با وضعیت مالی شرکت، نیازمند دقت و تحلیل بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران است.
۳- اوراق قرضه شهرداری
شهرداری‌ها نیز برای تأمین مالی پروژه‌های محلی مانند پروژه‌های عمرانی و بهبود زیرساخت‌ها اقدام به صدور این اوراق می‌کنند. از ویژگی‌های مهم این اوراق می‌توان به معافیت‌های مالیاتی اشاره کرد که باعث جذابیت بیشتر آنها برای سرمایه‌گذاران می‌شود.
